प्राचिन नेपालमा नरबलिको परम्परा [human sacrifice in Ancient Nepal


बलि प्रथा नेपालमा मात्र नभई विश्व भरी नै चलेको छ। यस्तो बलिप्रथाको बिरोध भइरख्दा पनि यश प्रथामा कमि भने आएको छैन। बलिको रुपमा खसी, रागां, कुखुरा, हांस, बोका आदिलाई मार्ने गरिन्छ। यसता प्राणिको हत्या उग्र देविदेवताका नाममा गरिन्छ। भैरव, काली, माहंकाल, महालक्ष्मी, जस्ता देविदेवताले यस्ता बलि लेन्छ्न भनी मान्यता पाइन्छ। हिन्दुहरुमा दशैंलाइ बलि लिने ठूलो चाड मान्निन्छ। यश पर्वमा थुप्रै हिन्दुको घरमा बलि दिइन्छ। यो प्रथा निकै पहिलेदेखी चली आएको हो।

 भिडियोको रुपमा हेर्न तल क्लिक गर्नुहोला
https://youtu.be/MYpSDaU17Co


वैदिक साहित्यमा रुद्रले उग्र रुप देखाएको र भगवानले विभिन्न जिवको हत्या गरि बिनाश गरेको कुराले उक्त समयमा स्वयम भगवानले बलि लिने कुराको अनुमान गर्न सकिन्छ। तर भगवानले मनपरि बलि लिएको तथा वनमा चर्न गएको बस्तु भाउको हत्या गरि खान थाले पछि मानिसहरुले आफ्नो बाहेक पर्ने समयमा आफै आफ्ना जनावरहरु बलि दिन थाले। र यो चलन पछिसम्म पनि चल्यो। ४ बेद मध्य सामबेदमा यश चलनबारे व्यापक रुपमा चर्चा गरेको पाइन्छ। यसलाई नै आदार मानेर भारतिय उपमहादिपमा बलि प्रथा चलनमा आएको पाइन्छ। नेपालमा पनि यसको व्यापक रुपमा चलन भएको पाइन्छ। 
प्रचिनकालदेखी नेपालमा बलि प्रथा हाल सम्म पनि चली आइरहेको छ। नेपालमा शाक्त, कुलदेवता तथा उग्र देविदेवतालाइ बलि चाडाइन्छ। लिच्छविकाल तथा मध्यकालिन नेपालमा राजकीय सम्मान पाएका देवि मानेश्वरी, दुमाजु र तलेजुलाई समेत बलि दिइन्थ्यो। पञ्चबलि भनी अन्डा, कुखुरा, हास, बोका र रागोहरुको ठूलो सख्यामा बलि दिइन्थ्यो। भक्तपुर राजदरवारमा यो सख्या ५२ रहेको छ। यस्ता बलि मठ मन्दिर तथा चाडपर्वमा मात्रै नभइ जात्रामा समेत दिने गरिन्छ। भक्तपुरको नवदुर्गा नाच, पाटनको नरदेवी नाच, आदिमा पनि विभिन्न थरिका जनावरको बलि दिने गरिन्छ। केही द्शक अघि सम्म यहाँ नर बलि समेत प्रचलनमा रहेको थियो। मनवको बलि लिइ त्यसको खप्परमा सुरापान गर्ने तथा मांशलाइ धुप हाल्ने गरिन्छ। यो चलनमा पहिले ताजा तथा मानवलाइ देवताकै अघि रेटेर हत्या गरिन्थ्यो भने अहिलेको समयमा भने मरिसकेको लासबाट पुजा गर्न सामान ल्याइन्छ। 

 भिडियोको रुपमा हेर्न तल क्लिक गर्नुहोला
https://youtu.be/MYpSDaU17Co

नेपालमा नरबलिको कुरा गर्दा यो प्रथाको सुरुवात बारे थाहा छैन। दण्डको रुपमा होस या पुजाको रुप बलि लिदा कहिले पनि महिलाको बलि लिने गरेको पाइदैन। यश प्रथामा मानवलाइ बलि लिनुको कारण धेरै तान्त्रिक देखाउनु हो। मानव बलिको रुपमा प्रयोग हुनु भनेको नै उग्रतान्त्रिक उपासनाको प्रतीक हो। बलि प्रथामा नरबली प्रथा उच्च कोटिको बलि हो। यस्ता नरबलिको लेखित वा अभिलेखित प्रमाण पनि रहेका छन। 
भक्तपुरको महाकाली मन्दिरमा २१ जानाको बलि तथा चागुनारायणमा ६ जानाको बलि लीएको कुरा भक्तपुर महाकाली मन्दिरको अभिलेखबाट थाहा हुन्छ भने भक्तपुरको नवदुर्गा नाचमा नर बलिको चलन अहिले पनि रहेको छ। नवदुर्गा नाचमा मानव खप्परमा सुरा पान (रक्सी खानु) गर्ने चलन रहेको छ। काठमाडौ काल भैरवको विशाल मुर्ती अगाडि पनि बलि देने चलन रहेको कुरा त्याहा उल्लेख रहेको छ। यस्तै फर्पिङको दक्षिणकालिमा पनि नरबली चल्छ भन्ने कुरा हनुमानढोका दरवारमा रहेको एक ताड्पत्रमा परेको छ। नेपालमा विशेषगरि अस्टमातृका, नवदुर्गा तथा विभिन्न दश महाविद्याको उपासनामा यो बलि चलेको पाइन्छ।

REFERENCES:
Shrestha.purushottam.2054.bhaktapur nagarko namakaran
https://pushupatinath.blogspot.com/2019/04/blog-post_5.html
https://youtu.be/5s86qSB_VfY
Shrestha.purushottam.2073.Guha, guhalek avam anya sampada
Shrestha.purushottam.2060.Bhaktapur ko navadurga gan
Joshi.hareram.2040.Hindu davi dabata
www.google.com
https://youtu.be/MYpSDaU17Co

ALSO SUBSCRIBE MY CHANNEL


















Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

हलेसी महादेवको उत्पति र इतिहास I History of Halesi Mahadev I Ancient Nepal

Image
सन्तान नहुनेलाई सन्तान दिने, दुःखीको कल्याण गर्ने तथा दुःख नष्ट गर्ने खोटाङ जिल्लामा रहेको हलेसी महादेव मन्दिर एक प्रमुख तीर्थस्थल रहेको छ। रामनवमी, बाला चतुर्थी, तिज र शिवरात्रीमा मेला लाग्ने यस तीर्थस्थल नेपालमा मात्र नभई भारत, भुटान तथा अन्य देशहरूमा पनि चर्चित रहेको छ। भिरालो तथा खोलानाला को बीचमा अवस्थित यस हलेसी महादेवको गुफा समुद्री तहबाट ३१०० माथि देखि ४७०० फिटको उचाइमा रहेको छ। पढ्न अल्छी लाग्छ भने, भिडियोको रुपमा हेर्न तल क्लिक गर्नुहोस  हलेसी महादेव को उत्पत्ति बारे कुरा गर्ने हो भने यसको उल्लेख पुराणहरुमा पाउन सकिन्छ। पौराणिककालमा वृकासुर नाम गरेको राक्षसले दिव्य बाह्र हजार वर्षसम्म तपस्या गरी महादेवबाट जसको टाउकोमा हात राखु त्यो भस्म होस भन्ने वरदान पायो। पार्वतीलाई आफ्नो बनाउन खोजी महादेवलाई नै भष्म गर्न महादेवलाइ लखट्न थाल्यो। महादेव दुधकोशी बाटो उकालो चढी सुन्दर हलेसीको थुम्कोमा आफ्नो त्रिशुलले एक लामो ठाडो गुफा बनाई भित्र छिरी बस्नु भयो। आफ्ना बसाहा, नाग तथा अन्य गणहरुलाई राक्षेस आएमा बाजा बजाई संकेत दिनु भनी त्यहाँबाट अर्को प्वालबाट निस्कि अर्को गुफामा...
Read more

के हो बिक्रम सम्बत? कसले चलायो बिक्रम सम्बत | About Bikram Sambat | Ancient Nepal

Image
नेपालले मान्दै आएको राष्ट्रिय संम्वत विक्रम  १२ महिना तथा सुर्यलाइ प्रमुख मानी चल्ने गर्दछ।  यस सम्बत हाल नेपालको राष्ट्रिय सम्बतको रुपमा चल्दै आइरहेको छ। यसको उद्गम स्थल कतिले भारत पनि भनेका छन् भने कतिले नेपाल नै भन्छन्। पढ्न अल्छी लाग्छ भने, भिडियोको रुपमा हेर्न तल क्लिक गर्नुहोस   नाम बिक्रम भएका कारण यसको स्थापना भारतका राजा विक्रमादित्यले गरिएको मानिन्छ। यद्यपि कोहीले  चन्द्रगुप्तले नै आफ्नो नाम विक्रमादित्य राखी उनिले नै यो सम्बत चलेको मानिन्छ। तर यथार्थमा भारतीय राजाले यो सम्बन्ध सुरु गरेको नभई नेपालको आफ्नै मौलिक सम्वत्को रुपमा रहेको छ। जसरी नेपाल संवत् नेपालको आफ्नै मौलिक सम्वत् हो यसरी नै विक्रम संम्वत पनि नेपालको आफ्नै मौलिक संम्वत हो। सर्वप्रथम हामी विक्रम संम्वतलाई बुझौ। विसं शक संवत् भन्दा १३५ वर्षअगाडि तथा नेपाल संवत् भन्दा ९३६ वर्षअगाडि र इस्वी सम्बत भन्दा ५६ बर्ष ८ महिना १५ दिन अगाडि रहेको छ। यो सूर्यको गतिअनुसार चल्दछ र यसको तिथिमिति यसै  अनुसार मिलेको छ। जसको कारण एक वर्षमा ३६५ दिन रहेको छ भने उत्तरआम्नाय तथा दक्षिणआम्नाय पन...
Read more

कसरी सुरु भयो स्वस्थानी कथा? orgin of swasthani katha | Ancient Nepal

Image
  आजबाट श्रीस्वस्थानी ब्रतकथा सुरु भएको छ। पुष शुक्ल पूर्णिमादेखि माघ शुक्ल पूर्णिमा, एक महिनासम्म यो व्रत लिने गरिन्छ। यस व्रत विधिमा माधवनारायणको पूजा गरिन्छ भने नेपालीहरुले स्वस्थानीको व्रत कथा सुन्ने गर्दछन्। यो स्वस्थानी कथा कहाँबाट उत्पत्ति भयो भन्ने कुरामा अझै पनि थुप्रै मत रहेका छन्। तर स्वस्थानी कथा भने नेपालमै उत्पत्ति भएकोमा दुई मत छैन। स्वस्थानीको उल्लेख अरु कुनै वेद पुराण तथा अन्य कुनै वैदीक साहित्यमा नभएका कारण यो यहीको स्थानीय कथाको रुपमा चिनिएको छ।  सबैभन्दा पुरानो प्रती बि.स १६२९ को संस्कृत भाषाको स्वस्थानी भेटिएको छ। यद्यपि यो भन्दा केही पुराना हस्तलेखित ग्रन्थमा पनि यस्को उल्लेख परेको छ तर पुष्टि भने भएको छैन।  श्री स्वस्थानीको थुप्रै प्रती सन् १९७० को दशकमा भेटिएको थियो। सन् १९७५ देखि २० वर्षसम्म नेपालमा रहेका थुप्रै प्राचीन हस्तलिखित ग्रन्थहरू नेपाल र जर्मन सरकार मिलेर सबैलाई डिजिटलाइजेसन गरिएको थियो। उक्त समूहमा जर्मन सरकारले स्वस्थानीका थुप्रै प्रतिहरु भेटिएको उल्लेख गरिएको थियो। उक्त समयमा जम्मा जम्मी ६२० वटाजति पन्नाहरु रहेको बताइएको थियो। तर आजसम...
Read more